SATRANÇ_Stefan Zweig

✮✮✮✮

Dünya satranç şampiyonu Mirko Czentovic, New York'tan Buenos Aires'e giden bir gemide bulunmaktadır. Büyük bir şöhrete ulaşmış olmasına rağmen her konuda evrensel bir bilgisizlik içinde olduğu söylenir. Satranç dışında cahil, kaba saba, kendini beğenmiş bir tavırdadır. Açık vermemek için gazetecilerle veya çevresindeki insanlarla satranç dışında hiç konuşmamaktadır. Gün geçtikçe gemideki yolcular arasında bir satranç şampiyonu olduğu duyulmaya başlar. Bunu duyan petrol zengini olan McConnor, Czentovic'e para karşılığı bir el satranç oynamayı teklif eder. Dört beş kişilik bir ekiple oynadıkları ilk oyunu kaybederler. Yenilgiyi hazmedemeyen McConnor, Czentovic'e bir el daha teklif eder. Yeniden yenilgiye doğru giderlerken beklenmedik biri çıkagelir. Yapacakları hamlenin yanlış olduğunu, eğer bu hamleyi yaparlarsa birkaç hamle sonra yenileceklerini söyleyerek onları yönlendirir ve oyun berabere biter. McConner, adının Dr. B. olduğunu öğrendiği kişiye bir el tek başına Czentovic ile oynamasını, parasını kendinin ödeyeceğini söyler. Fakat Dr.B. utangaç ve pişman bir halde bunun imkansız olduğunu, 25 yıldır hiç satranç oynamadığını söyleyerek oradan ayrılır. Onu ikna etmesi için ekipten birini yanına gönderirler. Bu kişi Dr. B’nin hikayesini öğrenir.

Dr. B, seneler önce, babasıyla bir avukatlık bürosu işletirken, hükumetten gizli işler yaptığı gerekçesiyle tutuklanır. Yahudi olmasına rağmen çalışma kamplarına gönderilmez. Önemli bilgilere sahip olduğu düşünüldüğü için sürekli sorgulanır. Mekan ve zaman mefhumu kaybolur. Bir gün sorgu için beklediği odadaki askıda duran bir asker montunun içinde bir kitap görür ve onu çalar. Çok mutludur, zira geçen onca zamandan sonra ilk defa beynini çalıştıracak bir aktivitesi olmuştur. Hücresine geldiğinde kitabı açar ve onun bir satranç oyunları kitabı olduğunu görür. Başta hayal kırıklığına uğrasa da, sonraları ekmek içinden yaptığı taşları ve satranç tahtası olarak kullandığı kareli yatak örtüsü ile kitaptaki tüm oyunları oynamaya başlar. Zamanla tahta ve taşlara da ihtiyaç duymadan zihninde satranç oynamaya başlar. Fakat bir süre sonra bu bir saplantı halini almaya başlar. Tüm zamanını satranç oynayarak geçirmeye ve kendi kendisiyle oynamaya başlar. Lakin bu kez de kendi kendiyle oynarken yenildiğinde kendine kızmaya başlar. Oynarken gereğinden fazla heyecanlanmaktadır. Bir seferinde yine kendine karşı kaybedince sinir krizi geçirir ve eliyle camı kırarak elini keser. Sonra da hastaneye kaldırılır. Doktorun yardımıyla serbest bırakılır. Artık özgürdür, fakat bir daha satranç oynamamaya kararlıdır.

Israrlara dayanamayan Dr. B, Czentovic ile oynamayı kabul eder. İlk oyunda yenileceğini anlayan Czentovic pes eder. Bir el daha oynamak ister. İkinci oyunda ise Dr.B. gereğinden fazla heyecanlanmaya başlamıştır. Sinir krizi geçireceğini anlayınca kendine gelir ve oyunu bırakır.