İNCE MEMED_Yaşar Kemal

✮✮✮✮

1.CİLT

On bir yaşındaki Memed anasıyla birlikte Abdi Ağa’nın beş köyünden biri olan Değirmenoluk’ta yaşar. Ağa’nın zulmünden bıkan Memed,  köyden kaçar ve başka bir köyde çobanlık yapar. İki sene boyunca annesinin özlemiyle yaşayan Memed köye geri döndüğünde kaçmasına çok kızan Abdi Ağa, Memed ve anasını açlıkla baş başa bırakır. Büyüyüp delikanlı olduğunda Hatçe’ye sevdalanan Memed Hatçe’yi Ağa’nın yeğenine nişanladıklarında onu kaçırır. Haberi duyan Abdi Ağa, yeğeni Veli, iz sürme ustası Topal Ali ve adamları ile onların peşlerine düşer. İzleri takip eden Topal Ali onları ormanda bulur. Abdi Ağa’nın adamları ve Memed arasında çatışma çıkar. Çatışma sonucunda Veli ölür ve Abdi Ağa yaralanır. Bunun üzerine Memed kaçar. Eşkıya Deli Durdu’nun çetesine katılır. Memed iyi bir nişancıdır, hızlıdır, çeviktir. Bir Türkmen obası baskınında Deli Durdu’nun merhametsiz davranışlarından rahatsız olan Memed ve iki arkadaşı Türkmen beyini kurtarırlar ve çeteden ayrılırlar. Abdi Ağa, Hatçe’yi Veli’yi öldürmek suçundan hapishaneye attırır. Bir gece köye gelen Memed, annesinin Abdi Ağa’nın adamları tarafından dövülerek öldüğünü ve Hatçe’nin hapiste yattığını öğrenir. Abdi Ağa eşkıya olan Memed’in korkusundan köyden ayrılmıştır. Memed iz sürmesi için Topal Ali’yi çağırır. Topal Ali tüm bunların kendi başının altından çıktığını düşündüğü için pişmandır. Memed’e canı gönülden yardım eder. Abdi Ağa’yı bulduklarında Memed ve Cabbar evi ateşe verirler. İçerden kimse çıkmayınca Abdi Ağa’nın yanarak öldüğünü düşünürler. Memed, Değirmenoluk’a gider ve Abdi Ağa’nın artık öldüğünü, kimseden korkmamalarını ve gelirlerini paylaşmamalarını köylüye söyler. Köylü bayram eder, halaylar çekilir. Ancak Abdi Ağa’nın ölmediği haberi gelince köylüler korkuyla evlerine kapanır. Abdi Ağa tarlalarının dağıtıldığını duyunca çok sinirlenir. Memed’i ortadan kaldırmak için kendisi gibi çok hırslı olan Ali Safa Bey ve onun adamlarından yardım ister. Memed, Ali Safa Beyin en güçlü adamı olan Kalaycı’yı çatışma sırasında vurur. Böylece Memed’in efsanesi köyler arasında hızla yayılır. Hatçe’nin Kozan hapishanesine götürüleceğini öğrenen Memed dağlık bir bölgede pusu kurarak Hatçe ve yanındaki başka bir mahkum olan Iraz’ı kaçırır. Bir mağaraya yerleşirler. Memed, Hatçe ve Iraz kışı çok zor geçirirler. Yiyeceklerini Topal Ali çevredeki köylerden getirir. Bu sırada Memed’in bir oğlu olur.Jandarmalar onun peşine düşmüştür ve tüm köylülere zulüm ederek ağızlarından laf almaya çalışırlar. Yediği dayak sonrası bir çoban, Memed’i dağın eteklerinde gördüğünü söyler. Jandarma Memed’i kıstırır ve çatışma çıkar. Bu çatışma sonucunda Hatçe ölür. Iraz çocuğu da alıp Gaziantep köylerine gider. Değirmenoluk’a geri dönen Memed af çıktığı için teslim olmayı düşünmektedir fakat hem köylünün Ağa’dan çektikleri, hem de annesinin ve Hatçe’nin ölümü önüne durur. Memed hiç düşünmeden kasabaya gider ve Abdi Ağa’yı vurur. Köye geri dönüp, köylülere özgürce yaşayabileceklerini, tarlaların onlara ait olduğunu söyler ve atıyla uzaklaşır.

2.CİLT

Jandarmalar her yerde  Abdi Ağa’yı öldüren Memed’i ararlar. Onu bulurlar kuşatırlar ama ele geçiremezler. Memed, Vayvay köyünde  Koca Osman’a sığınır. Koca Osman Memed’in köyde olduğunu kimseye söylemez. Çevredeki birçok araziyi ele geçiren Ali Safa Bey’i Vayvay köylüsü çok uğraştırmaktadır. Onları tehdit ederek köyü boşaltmalarını ister. Köyü kurşunlatsa da köy direnir. Yerinin ortaya çıkacağını düşünen Memed oradan ayrılır. Köyüne gidecektir fakat köyün askerlerle dolu olduğunu öğrenir. Abdi’nin yerine zalim Kel Hamza gelmiştir. Köylü Abdi Ağa’yı mumla aramaya başlamıştır. Memed sürekli düşünmeye başlar. Madem  Abdi ölse, Hamza gelir, o ölse yerine başka biri gelir yani bir ağa gider diğeri gelir. O zaman uğraşmak ne işe yarar?

30 yaşlarında ince, uzun ve yiğit bir adam olan İdris Bey, büyük bir aşiretin başındadır. Mebus ve Mustafa Kemal’in sağ kolu olan Arif Saim Bey ise Çukurova’da verimli topraklar aramaktadır. İdris Bey’in toprağını almak ister. İdris Bey reddettiğinde iftira ile onu hapse attırır.  Toprağını satıp hapishaneden çıkan İdris Bey. Vayvay köyüne gider. Ali Safa köylünün İnce Memed’den güç aldığını anlar ve İnce Memed’i öldürmesi için İdris Beyi görevlendirir. İdris Bey Memed’i bulur ama onu öldürme girişiminde bulunmaz, onunla kardeş olur. Çarpışmalarda yaralanan Memed, Koca Osman’ın evine sığınır. İnce Memed’in köylerinde olmasından cesaret alan köylü Ali Safa’nın tarlalarını ateşe verirler, atlarını çalarlar,geceleri konağını kurşunlarlar. Köyde kalması tehlikeli olan Memed köyün biraz dışındaki bostanlığa yerleştirirler. Köse Halil ve genç yaşta dul kalmış olan Seyran kız ona bakarlar, iyileştirirler. Ara sıra İdris bey bostanlığa uğrar, Memed’le işbirliği yaparlar. İdris Bey, Arif Saim’le çarpışmaya gider ama arkasından vurularak öldürülür. Ali Safa köylüye gözdağı vermek için Ferhat Hoca’yla, Yobazoğlu’nu hapse attırır ve köyün suyunu keser. Köylünün çoğu köyü terk ,eder. Memed Ali Safa’nın konağına girer ve onu öldürür. Oradan Hamza’nın peşine düşer ve onu da öldürür. Daha sonra Memed’den haber alınamaz.

3.CİLT

Ali Safa Bey’in öldürülmesiyle kasabadaki ağaları, beyleri, zenginleri bir korku sarar. Yılanın başı küçükken ezilmelidir. İnce Memed’in köylülere ümid olması engellenmelidir. Çukurova’nın en  zenginlerinden olan Murtaza Ağa, Ali Sami Bey’den habersiz, Ankara’ya bir sürü tel çeker. Topal Ali’nin, İnce Memed’in adamı olduğunu düşünererk kendini güvene almak için onu giydirir, kuşatır, en yakın adamı, kardeşi yapar. Ali Safa Bey’in gömülmesinden sonra jandarmalar, İnce Memed’in peşine düşer. Jandarmalar İnce Memed’in etrafını çevirirler. Çatışma sonucu eşkiyaların hepsi ölmüştür. Köylüler İnce Memed’i ölüsünü teşhis ederler, ağıt yakarlar. Haberi alan Murtaza, artık ihtiyaç duymadığı Topal Ali’yi verdiği her şeyi  geri alarak, ağır hakaretlerle don gömlek evden kovar. Yüzbaşı Faruk büyük bir merasimle karşılanır. Vayvaylılar üzüntülüdür. Seyran, kasabaya gelir. Memed’in ölen eşkiyalar arasında olmadığını görür. Ölülerin yakınları gelerek cenazeleri teslim alırlar. İnce Memed sanılan kişinin Kara Osman olduğu ortaya çıkar. Yüzbaşı çaresiz kalır. Murtaza’nın etekleri tutuşur. Geri dönmesi için Topal Ali’nin ayağına gelir, ona yalvarır, vaatlerde bulunur, onu tehdit eder. Ali hiç karşılık vermez. Molla Duran, Murtaza’dan, Topal Ali’nin methini duyunca, Topal Ali’yi çağırır, onu yanında çalışmaya ikna eder.

Değirmenoluk’tan Hürü Ana orası senin burası benim dolaşarak  Memed’in izini bulur. İnce Memed yaralıdır, yarası ağırdır. Onu iyi edebilecek tek kişi Kırkgöz Ocağındaki Anacık Sultan’dır. Hürü Ana, O’na gider. Anacık Sultan ve Hürü Ana yola düşer.

Murtaza Ağa, öldürüleceği korkusuyla ne yapacağını bilemez haldedir.  Kürt Rüstem vasıtasıyla eski eşkıya Bayramoğlu ile anlaşmaya çalışır. Bayramoğlu kabul etmez. Çiçeklideresi’nden Mahmut Ağa ile karşılaşır. Mahmut okumuş, acımasız biridir. “Atına adam çiğneten Çiçekdereli Mahmut Ağa” olarak bilinir. İnce Memed’i yakalama sözü verir.

Arif Saim bey, kasabanın ileri gelenlerini toplar, Ankara’ya giden bütün telgraflar, kimse görmeden kendisine ulaşmıştır. Burası onun bölgesidir. Küçücük bir eşkıya olayını abartıp Ankara’ya tel üzerine tel çekmeleri onu çok sinirlendirmiştir.

İnce Memed iyileşir, Hürü ananın evine gelir, ona eşkıyalığı bıraktığını, uzaklara gideceğini söyler. Anacık Sultan’a gider. Anacık Sultan, ona bir yüzük verir. Bu yüzükten sonra ona kurşun işlemeyeceğine dair rivayetler alır başını gider. İnce Memed, Seyran’ın köyüne gider, Seyran’la evlenir. Memed, Ferhat Hoca ve Yobazoğlu’nu hapisten kaçırır. Eşkıya Kuzgun Veli, affedilmesi karşılında İnce Memed’i öldürebileceğini söyler fakat başarısız olur. Onun ölümünden sonra bazı adamları İnce Memed’e katılır. Jandarmalarla çatışmalar olur. Çiçeklideresi’ne kaçarlar. Tazı Tahsin, onları, Mahmut Ağa’ya bildirir. Gece, Mahmut Ağa ve adamları, İnce Memed çetesini yakalar. Ağa ve adamları eğlenirken, köylüler İnce Memed ve arkadaşlarını kaçırırlar. Mahmut Ağa, köyü terk etmeleri için köylüye on gün süre verir. Köylünün durumunu öğrenen İnce Memed,  Murtaza’nın evinde olduğunu öğrendiği Mahmut Ağa’yı öldürür. Murtaza’yı ise Topal Ali  için sağ bırakır.

4.CİLT

Eşkıyalığı bırakan Memed ve Müslüm, Ferhat Hoca’nın arkadaşı Abdülselam Hoca’nın denize yakın köyüne giderler. Hoca, Memed’i köylüye yeğeni olarak tanıtır. Ona arazi ve ev alırlar. Evi dayayıp döşerler. Seyran ve Hürü Ana köye gelir. Memed çok sevinir. Mutludurlar.  

İnce Memed çetesi, yani Ferhat Hoca, Kasım, Temir, Şahan… Sarı Sultanoğlu’nun Konağı’nı soymaya karar verirler, bunu o güne kadar kimse yapmamıştır. Sarı  Sultanoğlu, istenilen bin altını verir. Ama Ferhat Hocaların peşine düşer. Sığındıkları köyden ayrılırlarken yedi genç çeteye katılır, hepsi de Memed’dir. (Bundan sonra yedili gruplar halinde Memed çeteleri oluşur.)

Öğretmen Zeki Nejad, ağalara, haksızlığa ateş püsküren  aydın bir insandır. Memed’le iyi anlaşırlar. Köye çeltik eken Şakir Ağa yüzünden herkes sıtma olmuştur, çok kişi, çok bebek ölür. Memed ve Nijad, Ankara’ya tel üstüne tel çekerler. Yüzbaşı, Albay, sağlık müdürü ve birçok  kişi  onlarla birlik olsa da başarılı olamazlar. Zeki Nijad öldürülür, katil bellidir ama hiç yakalanamayacaktır.

 İnce Memed çetesine, Ferhat Hoca’ya, yeni Memedler katılır. Jandarma ve Sarı Sultanoğlu’nun adamları ile çatışırlar. Kasabada ve köylerde İnce Memed’le ve atıyla ilgili türlü söylenceler yayılmakta ve İnce Memed bir efsaneye dönüşmektedir. Toros köylerindeki bütün çocuklar, herkes “Memed” adını almaktadır. Eşraf, ağalar sıkıntılıdır. Topal Ali’yle barışan Murtaza Ağa  Memed’in eşkıyalığı bıraktığını duyunca yine Topal Ali’yi aşağılar ve kovar.  

Ağalar, ırgatların paralarını ödemez.  Paralarını alamayan ırgatlar, Şakir Ağa’nın konağından başka beş konağı yıkarlar. Memed, ırgatların ayaklanmasına sevinir, silahlarını kuşanır, sevdikleriyle vedalaşır, Şakir Ağa’yı öldürür ve kendi topraklarına Ferhat Hocanın yanına döner.    

Kasaba eşrafı gizlice Arif Saim Bey’i soydururlar. Soygunu da İnce Memed üzerine yıkarlar. Böylece Arif Saim Bey’i İnce Memed’e karşı harekete geçireceklerdir. Arif Saim Bey  kendini soyduranların kasabalı ağalar olduğunu bilse de artık bu iş çok uzamıştır. İnce Memed’e yataklık edenleri, ona haber ulaştıranları yakalar, onun hakkında araştırmalar yapar. Bayramoğlu’na  Mustafa Kemal’in bunu ondan istediğini söyleyerek İnce Memed’in peşine düşmeye ikna eder. Bayramoğlu takipte eski arkadaşlarına rastlar. Hepsi de Bayramoğlu’nu kınar, yaptığının yanlış olduğunu söylerler.  Bayramoğlu, Memed’in peşindekileri yanıltmaya, ters yönlere gitmeye başlar, bu da eski arkadaşları ve halk tarafından coşkuyla karşılanır. Fakat bu seferde İnce Memed’ten korktuğu söylenerek alay edilir. Buna dayanamayan Bayramoğlu Memed’le çatışmaya karar verir. Bayramoğlu Alidağında onları kuşatır. Memed’in kuşatmayı yarması imkansızdır. Konuşma bahanesiyle  Memed’in yanına gider. Jandarmaları tek başına oyalar ve İnce Memed’in kaçmasını sağlar. Kendisi vurularak ölür. Arif Saim Bey, İnce Memed’e dergahın yüzüğünü vererek onun efsaneleşmesinde büyük etkisi olan Anacık Sultan’ın yakalamasını ister. Yüzbaşı, oldukça yaşlı ve güçsüz olan Anacık’ı alır, kasabaya getirir. Arif Saim, Sultan’a olmadık hakaretler eder. O karşılık vermez, konuşmaz, yemez, içmez. Bir sabah Anacık Sultan, Kertiş Ali ve Yüzbaşı Faruk’un cesedi bulunur. Anacık Sultan dövülerek öldürülmüştür. Anacık Sultan’la kasabaya gelen  Bünyamin de diğerlerini öldürmüştür. Topal Ali olayı gizler. Bu ölümlerden de İnce Memed suçlansa da halktan kimse Sultan’ı onun öldürdüğüne inanmaz. Karafırtına Albay Nazmi Bey, geniş yetkilerle kasabaya gelir. Kış vakti, Memed çetesinin peşine düşer, vardığı köylerde taş taş üstünde bırakmaz, çoluk çocuk herkesi dayaktan yatalak eder, köyler zulüm altındadır. Memed, Karafırtına’ya, Kanlıgedik’te pusu kurar, çatışma  olur, dağa çekilirler. Bu arada ailesinin önünde dövülen ve hakarete uğrayan İlyas Çavuş’un, Karafırtına’yı vurduğu ve kayıplara karıştığı haberi gelir. Binbaşı Nafiz Bey, kasabaya gelir. Arif Saim bütün köyleri Çukurova’ya indirecek ve dağlarda desteksiz kalan Memed çetesini kolayca yakalayacaktır. Köyler boşaltılır. Bunu duyan Memed, öfkelenir. Pusu kurarak birçok jandarmayı ve binbaşıyı yaralar. Ferhat Hoca  çeteyle orada kalır.  Memed, yola düşer. Topal Ali’le buluşarak kasabaya yollanırlar. Memed, Arif Saim’i, Topal Ali de Murtaza’yı öldürür.

 “İnce Memed’den bir daha haber alınmadı, imi timi belirsiz oldu.”